In een serie portretten stellen wij graag de bewoners van Frijlân aan je voor. Deze bijzondere mensen wonen in hun eigen tiny houses. Samen vormen de bewoners het kloppende hart van de eco-community en dragen zij samen met vrijwilligers zorg voor de 2.5 hectare eetbaar landschap.

Johan en Sanne bouwen op dit moment samen aan hun Tiny Dome House op Frijlân. Het stel kwam elkaar al kamperend tegen en vullen elkaar goed aan. Johan is een klusser in hart en nieren en Sanne is een echte kruidenvrouw. Johan’s motto “Begin maar gewoon!” heeft hem op bijzondere plekken gebracht. Composttoiletten en zonne-energie zijn vaste gesprekken aan de eettafel – terwijl de keukenkastjes uitpuilen met geneeskrachtige kruiden.

Klusser en kruidenvrouw

Johan (51 jaar) woonde gedurende zijn leven al heel wat jaren offgrid op een boot. “Ik houd van anders wonen, het prutsen om een comfortabel leven stap voor stap op te bouwen. Ik ben zelf een klusser in hart en nieren, ook wanneer ik buiten ben, ben ik graag bezig met dingen te maken.” Sanne en Johan kwamen elkaar kamperend tegen. Sanne (32) is ook een echt buitenmens. “Ik ben graag buiten en leef graag met de natuur. Ik bof dat ik dit ook voor mijn werk mag doen, als natuurcoach en herborist mag ik mensen helpen de kracht van de natuur en zichzelf te ontdekken.”

Thuiskomen

Sanne en Johan volgen de avonturen op Frijlân al sinds het begin. “Nadat we ons huis verkochten huurde we tijdelijk een appartement, vanaf daar willen we alternatieve woonprojecten in Nederland ontdekken,” vertelt Johan. “Frijlân was het eerste project dat we bezochten, de mensen en de plek voelde zo als thuiskomen dat we gewoon niet meer weg zijn gegaan,” voegt Sanne daar lachend aan toe.

“Bij projecten als deze, waarin je nauw met elkaar samenwerkt en – woont is het belangrijk dat je een goede klik heb. Om te ontdekken of het leven op Frijlân bij ons paste en of we goed bij de andere bewoners aansloten, hebben we de eerste maanden in een kleine campervan op het terrein gestaan,” vertelt Johan. “Die eerste maanden hebben meegedraaid met alles wat er te doen was, dat beviel ons heel goed. Gelukkig waren de anderen ook blij met onze komst!”

Tweedehands dome

Na een paar maanden te hebben gewoond in de campervan kwam de blokhut vrij. Anna’s huisje wordt in het campingseizoen verhuurt voor gasten en mensen die onderdak nodig hebben. “Op dit moment wonen we in de blokhut,” vertelt Sanne. “Dit is onze uitvalsbasis terwijl we ons eigen huis bouwen.”

Johan en Sanne zijn dol op earthship-achtige woningen, huizen met natuurlijke vormen en kleuren die opgaan in het landschap. Johan ontdekte per toeval dat er in een vakantiepark in Brabant polyester dome huisjes hebben gestaan. “Deze paste niet meer in het huidige beeld van het vakantiepark en worden nu één voor één verkocht. Polyester lijkt wellicht niet het meest duurzame materiaal, maar deze huizen staan er al sinds 1971 en gaan nog steeds mee!”

Via Marktplaats en een hoop geluk wisten Johan en Sanne zo’n vakantiehuisje te bemachtigen. “Op Marktplaats kwamen we in contact met mensen die zo’n huisje hadden gekocht voor op hun eigen erf. Door omstandigheden konden ze deze niet opbouwen en wilde ze het huisje aan ons verkopen. De dome bestaat uit twaalf delen en kan dus redelijk eenvoudig uit elkaar worden gehaald en weer in elkaar worden gezet.”

Door de jaren van gebruik als vakantiewoning en de demontage konden de delen van Johans en Sanne’s toekomstige huis wel een opknapbeurtje gebruiken. “Het opknappen kon vanwege het materiaal kan niet in het eetbare landschap op Frijlân, gelukkig vonden we iemand die verstand heeft van polyester en de buitenkant voor ons opknapt,” vertelt Sanne.

Johan en Sanne waren gewend het hele jaar door te kamperen, dat helpt volgens hen in de transitie naar offgrid leven. “Je bent dan gewend met minder spullen te zijn, wat primitiever te leven, maar ook bijvoorbeeld hoe je met koude temperaturen omgaat. Samen waren we al een tijd bezig met deze stap, zo verkochten we ons koophuis en verhuisde we naar een tijdelijk huur appartement. Ook waren we bezig met het afscheid nemen van een groot deel van onze spullen en waren we ons aan het verdiepen in alternatieve woonprojecten in Nederland.”

Experimenteren in het groen

Het meest bijzondere aan wonen op Frijlân vindt Johan het ontbreken van veel regels. “Frijlân wordt door de gemeente gezien als experiment, dit maakt dat regels als het bouwbesluit wat meer los gelaten worden. Op deze manier zijn we vrijer te experimenteren met woonvormen zolang er maar niet grondgebonden wordt gebouwd. De lessen die we hieruit leren kunnen we op onze beurt weer delen met de gemeente, maar ook met anderen die worstelen met vraagstukken rondom woningnood, gascrisis en stijgende prijzen. Daarin kunnen onze huisjes en levensstijl weer een voorbeeld zijn!”

Voor Sanne spring het wonen in het groen eruit. “Het is een bijzonder project op een bijzondere plek. We leven hier heel erg verbonden met de natuur en de seizoenen. En natuurlijk de mensen, samen dragen we zorg voor het project, en bouwen we aan een eetbaar permacultuur landschap waar ook anderen van kunnen genieten. Hier wonen doe je niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgevingen en medemens. Dat maakt het voor mij heel erg bijzonder.”

Ondanks dat Frijlân al vijf jaar bestaat weten veel mensen in de regio nog niet van het bestaan af. “Ik vind het daarom ook heel belangrijk het verhaal van Frijlân en haar bewoners te delen,” vertelt Sanne. Veel mensen in de stad (Leeuwarden) hebben bijvoorbeeld geen idee dat er gewerkt wordt aan een oase in het groen waar ook zij gebruik van kunnen maken.

Back to basics

Op de vraag of Johan en Sanne iets missen aan het gewone leven roepen ze lachend: “Lang douchen! We kunnen echt wel zonder hoor, is ook beter voor de natuur.” Johan voegt daaraan toe; “Het gewone leven heeft veel gemakken, maar de meeste dingen zijn helemaal niet nodig. Als ik er over nadenk dan denk ik dat dit juist het gewone leven is, en het ander helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Wist je bijvoorbeeld dat 1/3 op de mensen ter aarde geen sanitair tot hun beschikking hebben?”

Ook voor Sanne is het leven met minder luxe geen probleem. “Er zijn niet echt dingen die ik mis, het leven is gewoon wat anders – wat minder vanzelfsprekendheden als in een rijtjes huis. Het leven is alsnog luxe hier vind ik, we hebben drinkwater, een gezamenlijke douche en ons huisje is voorzien van stroom opgewekt door de zon. Het kost wellicht iets meer tijd en aandacht om dingen voor elkaar te krijgen, maar dat maakt wel dat je het des temeer waardeert.”

Een grote familie

“Het wonen in een community is alsof je er in eens allemaal familieleden bij krijgt,” vertelt Johan. “Voor mij was dit echt wel even wennen, maar het bevalt goed. Naast de bewoners zijn er ook een hoop vrijwilligers, er is dus altijd wel iemand die even een praatje wil maken. Samen werken we aan het project, ik merk bijvoorbeeld dat ik daardoor minder achter de computer zit, maar meer bezig ben. Dat is volgens mij een goed iets!”

“Leven in communities, ik denk dat we als mensheid meer zo gezamenlijk horen te leven,” deelt Sanne. “Dit betekent overigens niet dat het altijd makkelijk is. Ik vind het fijn dat er altijd iemand is voor een praatje, een knuffel of om samen iets te doen. De andere kant is dat je net als in andere relaties er heel veel spiegels bijkrijgt – mensen die je laten reflecteren op je eigen gedrag, beweegredenen en gedachten.”

Als laatst bijgekomen bewoners zijn Johan en Sanne bezig geweest met het zoeken van hun rol in de gemeenschap. “We dragen samen het project, iedereen vervult daarin een unieke rol. Zo vind ik het fijn alle klusjes op te pakken die nodig zijn en die wellicht anders blijven liggen. Ik vind het heerlijk om met mijn handen bezig te zijn, dingen te maken en te onderhouden.” Sanne vult aan: “Volgens mij ben jij in groepen ook vaak een stabiele factor, mensen komen graag een praatje met je maken.” Ze vervolgt: “Het is mooi om te zien dat iedereen met hun kwaliteiten kan bijdragen aan het geheel. Ik vind het bijvoorbeeld leuk om met kruiden bezig te zijn, dit te mogen doen voor de community is echt een verrijking van mijn leven!”

Klein beginnen

Tijdens de Open Huis Dagen komen Johan en Sanne veel mensen tegen die ook graag op een andere manier willen wonen. “Ik denk dat het heel belangrijk is dat wanneer je op een alternatieve manier wil gaan wonen, je ook goed onderzoekt of zo’n leven bij je past,” vertelt Johan. “Je kan thuis al veel doen om hiermee te experimenteren. Je kan bijvoorbeeld een jerrycan van 10 liter ’s ochtends met water vullen en kijken hoe ver je daarmee komt. Een andere tip om mee te experimenteren is om in ’s ochtends water te koken en dit in een grote thermoskan te doen. En dan te kijken of je daar genoeg aan hebt voor je koffie, thee, je afwas en of je je hiermee aan de kraan kunt wassen. Op deze manier wordt je niet alleen bewust van water, maar wordt je ook creatief – die kraan open hoeft namelijk vaak niet eens.”

Op Frijlân wordt gebruik gemaakt van composttoiletten. Deze zijn redelijk eenvoudig, een houtenbak met bril en emmer eronder, de urine wordt opgevangen en met een slang naar de composthoop geleidt. De ontlasting komt terecht in een bak met zaagsel, deze wordt gecomposteerd tot voeding voor de tuin. “Met zo’n composttoilet kan je ook in een normaal huis experimenteren,” vertelt Johan. “Composttoiletten zijn redelijk eenvoudig te maken, online worden onder andere bouwpakketten maar ook kant-en-klare luxe composttoiletten aangeboden. Voor ieder wat wils dus! Wist je bijvoorbeeld dat urine geweldige voeding voor je tuin is? In een verhouding van 1 op 7 met water kan je deze gebruiken als buitenplanten voeding. Wanneer je geen tuin hebt zijn er ook mogelijkheden om ontlasting op andere manieren af te voeren. Poepen en plassen doen we allemaal, het zijn dus ook heel interessante en nuttige dingen om eens over na te denken!”

Wie nog verder wil experimenteren kan ook met zijn eigen stroom aan de gang. “Wanneer je daar het geld voor hebt kan je op je balkon of in je tuin enkele zonnepanelen neerzetten. De accu die je daarmee oplaad houd de energie van de zon vast totdat jij deze nodig hebt. Kijken hoe ver je hiermee komt geeft je inzicht in je eigen verbruik en in de werking van zonne-energie. Je kan bijvoorbeeld kijken hoelang je er een lamp mee kan laten branden of hoe vaak je er je telefoon mee op kan laden. Je ervaart dan ook direct de impact van de seizoenen, in de winter is er immers veel minder zonlicht beschikbaar.”

Sanne voegt daaraan toe: “Ik denk inderdaad dat het belangrijk is om te kijken naar wat je nu al kan doen om dichter bij je droom te komen. Wanneer je kleiner wilt wonen, kan je dan nu al afscheid nemen van spullen en bijvoorbeeld alleen nog maar de benedenverdieping van je huis gebruiken? Hiernaast denk ik persoonlijk dat het belangrijk is om gelijkgestemde mensen te vinden. Mensen waar mee je van gedachten kan wisselen, die elkaar aanmoedigen en inspireren. Niet iedereen zal jouw droom begrijpen, des te belangrijker mensen te vinden die dat wel doen.”

“Ik denk dat dat ook opgaat voor het leren van skills,” voegt Johan daaraan toe. “Mensen denken vaak je dat alles moet kunnen als je offgrid wil leven of je eigen huis wil bouwen. Handig zijn helpt zeker, maar je kan ook hulp van anderen inschakelen of bijvoorbeeld vrijwilliger worden op projecten als deze. Dan leer je vaardigheden zoals klussen en werken in de tuin. Ook op die manier bouw je toe naar je eigen droom.”

Ontdekken wat past

In Nederland zijn uiteenlopende alternatief wonen projecten te vinden. Sanne vertelt: “Ik denk dat het belangrijk is om te ontdekken welke manier van alternatief wonen bij jou past. Sommige Tiny House projecten zijn bijvoorbeeld aangesloten op alle nutsvoorzieningen, bij anderen heb je geen eigen huis maar een eigen kamer. De meeste van deze projecten hebben Open Huis dagen, net als Frijlân, dan kan je een kijkje nemen en de bewoners vragen naar hun ervaringen.”

Gemeenten zijn volgens Sanne ook een belangrijke partner in alternatief wonen projecten. “Gemeenten hebben de mogelijkheid om binnen de experimentele ruimte die zij hebben kansen te creëren voor projecten als deze. In de meeste gemeenten zijn alternatief wonen projecten tijdelijk van aard, dit terwijl de vraag ernaar stijgt. Mensen worden zich steeds bewuster van hun impact op de aarde en hoe zij graag hun leven willen leven. Voor gemeenten kan het best spannend zijn om buiten de gebaande paden te denken. Door hen te betrekken in je plannen en gezamenlijk op te trekken bereik je volgens mij een hoop.”

Begin maar gewoon

“Begin maar gewoon! Dat is mijn lijfspreuk en iets dat ik mensen graag meegeef,” zegt Johan. “Je kan proberen dingen volledig uit te denken, maar in de praktijk loopt het altijd anders. Juist door gewoon te starten en te anticiperen op wat je tegenkomt, daar leer je van. Zo heeft onze buurman Paul een betonmolen als wasmachine. Daar kan je maanden over nadenken of het wel werkt, maar je kan het ook gewoon gaan proberen!”

Sanne voegt daaraan toe, “Als ik mensen één ding wil meegeven is dat we als mensheid onderdeel zijn van de natuur. We mogen weer gaan leren hoe we beter voor de natuur en voor onszelf kunnen zorgen. Hoe we samen de aarde een stukje mooier kunnen maken en kunnen leven met de ritmes van de natuur. Dit betekent niet dat we het moderne leven los hoeven te laten, maar dat het tijd is om gezamenlijk te zoeken naar hoe deze samen kan komen met de natuur.”